Βρέφη
Καθώς το βρέφος μεγαλώνει και ανακαλύπτει το σώμα του και το περιβάλλον στο οποίο ζει μπορούμε να παρατηρήσουμε τις διάφορες μεταβολές στην ανάπτυξη της κινητικότητας του.
Το κάθε βρέφος μεγαλώνοντας αποκτά προσωπικότητα και αυτό το κάνει μια μοναδική ύπαρξη. Καθώς εξελίσσεται κινητικά και θεωρητικά προβλέψιμα, υπάρχουν πολλές διαφοροποιήσεις οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα να μην υπάρχουν δυο βρέφη τα οποία κινούνται και αναπτύσσονται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο και ρυθμό.
Κατά τα δυο πρώτα έτη της ζωής του βρέφους υπάρχουν πολλές κινητικές ικανότητες οι οποίες συνεχώς εξελίσσονται με τέτοιο ρυθμό που συχνά είναι δύσκολο να τις κατανοήσουμε πλήρως και αυτό αποτελεί μια πρόκληση για τους επαγγελματίες υγείας που ασχολούνται με την κινητική αξιολόγηση των βρεφών.
Είναι πολλοί οι παράγοντες οι οποίοι μπορεί να επηρεάσουν την κινητική εξέλιξη του βρέφους όπως το περιβάλλον που μεγαλώνουν ή η παρακίνηση από τους οικείους του.
Σε κάθε περίπτωση οι επαγγελματίες υγείας αντιμετωπίζουμε το κάθε βρέφος σαν μια ξεχωριστή οντότητα και σεβόμαστε τον ρυθμό ανάπτυξης του δίνοντας του κάποιο χρονικό περιθώριο να κατακτήσει τα κινητικά ορόσημα της ηλικίας του πριν παρέμβουμε θεραπευτικά.
Για ποιά ηλικία ενδιαφέρεστε;
0-40 ημερών
- τα χέρια και τα πόδια είναι κοντά στο σώμα γενικά διατηρεί μια στάση κάμψης όπως αυτή που είχε μέσα στην κοιλία της μητέρας του
- Το κεφάλι είναι είτε δεξιά είτε αριστερά
- ανάσκελα το κεφάλι μπορεί να ανυψωθεί στιγμιαία για να γυρίσει στο πλάι
- τα χέρια κινούνται λίγο αλλά σε μεγάλο εύρος με γρήγορες κινήσεις και ίσως να τα βάζει και στο στόμα
- Τα πόδια κινούνται έντονα και ζωηρά με ρυθμικές κινήσεις
Επικοινωνούμε με τον παιδίατρο ή τον αναπτυξιολόγο όταν:
- Τα χέρια και τα πόδια του βρέφους είναι πολύ μακριά από το σώμα του
- Υπάρχει ελάχιστη ή καθόλου κίνηση στα πόδια
- Σπρώχνει πολύ το κεφάλι προς τα πίσω όταν το τοποθετούμε ανάσκελα
Αν το βρέφος είναι πρόωρο τότε πρέπει να το αξιολογήσουμε σύμφωνα με την διορθωμένη του ηλικία
40 ημερών-3 μηνών
- Ανάσκελα το κεφάλι πια μπορεί να διατηρηθεί στην μέση γραμμή και από εκεί στρέφεται δεξιά και αριστερά
- Τα χέρια αρχίζουν και ανοίγουν και πάνε πιο μακριά από το σώμα, τα πόδια κινούνται συμμετρικά και κάνουν κλωτσιές στον αέρα
- Κατά την μπρούμυτα θέση το κεφάλι πια έχει αρχίσει να ανυψώνεται από 45° έως 90°
- Μπρούμυτα τα χέρια αρχίζουν και παίρνουν βάρος από το σώμα και να στηρίζεται στα αντιβράχια, τα πόδια κινούνται συμμετρικά και είναι πια λιγο πιο τεντωμένα
- Σε αυτόν τον μήνα αρχίζει να υπάρχει μια συμμετρία στο σώμα και ότι γίνεται από την δεξιά πλευρά να γίνεται και από την αριστερή όχι όμως απαραίτητα ταυτόχρονα
Επικοινωνούμε με τον παιδίατρο ή τον αναπτυξιολόγο όταν:
- Τοποθετούμε το βρέφος μπρούμυτα και δεν καταφέρνει να σηκώσει το κεφάλι του
- Όταν δεν υπάρχει κινητικότητα στα χέρια ή στα πόδια
- Όταν σπρώχνει με το κεφάλι καθώς το τοποθετούμε ανάσκελα ή μπρούμυτα
Αν το βρέφος είναι πρόωρο τότε πρέπει να το αξιολογήσουμε σύμφωνα με την διορθωμένη του ηλικία
4-5 μηνών
- Το κεφάλι όσο το βρέφος βρίσκεται μπρούμυτα είναι στη μέση γραμμή του σώματος, όταν το στρίβει γυρνάει γυρνάει και το σώμα μαζί σαν μια ενότητα
- τα χέρια απλώνουν για να πιάσουν κάποιο παιχνίδι αλλά και το σώμα του σε μια προσπάθεια να το ανακαλύψει
- Τα πόδια κινούνται συμμετρικά και αμφοτερόπλευρα από κάμψη σε έκταση.
- Το μωρό μπορεί να γυρίσει τυχαία στο πλάι ξεκινώντας τη κίνηση από τη στροφή του κεφαλιού
- Το κεφάλι στην μπρούμυτα θέση έχει ανέβει πιο ψηλά στις 90°
- Σιγα-σιγά αρχίζουν να τεντώνουν οι αγκώνες όσο είναι μπρούμυτα και να ανοίγουν τα δάχτυλα.
- Αυτή είναι η περίοδος που μπορούμε να βάλουμε το μωρό στην καθιστή θέση για μερικά δευτερόλεπτα με τα χέρια μπροστά για στήριξη και τα πόδια με λυγισμένα επίσης μπροστά
- Μπορεί να συγκρατήσει αντικείμενα και να τα παρακολουθεί
- Καθώς τραβάμε το βρέφος προς την καθιστή θέση το κεφάλι θα πρέπει να διατηρείται σε όλη την διάρκεια της κίνησης και στο τέλος να ανυψώνεται και να σταθεροποιείται στη μέση γραμμή
Επικοινωνούμε με τον παιδίατρο ή τον αναπτυξιολόγο όταν:
- Τοποθετούμε το βρέφος καθιστό και δεν μπορεί να κρατήσει το κεφάλι σταθερό
- Όταν δεν μπορεί να σηκώσει το κεφαλί από μπρούμυτα
- Όταν δυσανασχετεί πολύ μπρούμυτα και δεν περνάει χρόνο εκεί ή αν δεν στηρίζεται στους αγκώνες του
- Όταν δεν μένει στην πλάγια θέση
Αν το βρέφος είναι πρόωρο τότε πρέπει να το αξιολογήσουμε σύμφωνα με την διορθωμένη του ηλικία
6oς μήνας
- Έχει αυξηθεί ο έλεγχος του κεφαλιού, φέρνει το πηγούνι του προς τα μέσα και σηκώνει το κεφάλι του ενάντια στην βαρύτητα
- Τεντώνει τα χέρια του ψηλά και μπορεί να πιάσει τα πόδια του
- Βλέπουμε για πρώτη φορά να τεντώνει τους αγκώνες του όταν βρίσκεται μπρούμυτα και να σπρώχνει ψηλότερα
- Όταν μεταφέρουμε το μωρό στην καθιστή θέση, συμμετέχει και αυτό ενεργητικά στην μεταφορά.
- Στην καθιστή θέση κρατάει τα χέρια του τεντωμένα ανάμεσα στα πόδια του
- Ρολλάρει από ανάσκελα στο πλάι και μετά μπρούμυτα και το αντίθετο με τη συμμέτοχή του κορμού ενώ μπορεί να γυρίσει και στο πλάι και να μείνει σε αυτή την θέση.
- Στιγμιαία μπορεί να σταθεί στους αγκώνες και στα γονατά του (τετραποδική θέση).
- Όταν βρίσκεται μπρούμυτα Μπορεί να χρησιμοποιεί το ένα χέρι για να παίζει
Επικοινωνούμε με τον παιδίατρο ή τον αναπτυξιολόγο όταν:
- Καθώς βρίσκεται μπρούμυτα δεν στηρίζεται στις παλάμες
- Όταν το τοποθετούμε όρθιο δεν βάζει βάρος στα πόδια
- Δεν ρολλάρει από ανάσκελα σε μπρούμυτα και το αντίθετο
Αν το βρέφος είναι πρόωρο τότε πρέπει να το αξιολογήσουμε σύμφωνα με την διορθωμένη του ηλικία
7ος - 8oς μήνας
- Το μωρό ξεκινάει να εξερευνάει το περιβάλλον του-σπάνια παραμένει σε μία θέση
- Έρχεται στην τετραποδική θέση
- Κάθεται χωρίς υποστήριξη
- Μπορεί να έρθει σε θέση αρκουδίσματος δηλαδή να στηριχθεί στις παλάμες και τα πέλματα
- Μετακινείται με περιστροφή γύρω από την κοιλία του
- Είναι άνετο στην μπρούμυτα θέση και προσπαθεί να μετακινηθεί στο πάτωμα διαχωρίζοντας τα πόδια του.
- Το μωρό έρχεται όρθιο πιάνοντας από έπιπλα, αλλά πέφτει όταν πάει να καθήσει στο πάτωμα
- Επιχειρεί πλάγια βήματα κρατώντας έπιπλα
- Είναι πλέον ανεξάρτητο στην καθιστή θέση
- Μπουσουλάει φέρνοντας χέρια και πόδια προς τα μπροστά
- Όταν υποστηρίζεται στην όρθια θέση κάνει τις πρώτες του προσπάθειες για περπάτημα.
Επικοινωνούμε με τον παιδίατρο ή τον αναπτυξιολόγο όταν:
- Χρησιμοποιεί μόνο το ένα χέρι
- Δεν μετακινεί τα παιχνίδια από το ένα χέρι στο άλλο
- Δεν χρησιμοποιεί χέρια για να παίξει στην καθιστή
- Δεν κάθεται ανεξάρτητος
- Δεν μπουσουλάει
Αν το βρέφος είναι πρόωρο τότε πρέπει να το αξιολογήσουμε σύμφωνα με την διορθωμένη του ηλικία
9oς μήνας
- Ο κύριος τρόπος μετακίνησης του στο χώρο είναι το μπουσούλημα
- Υιοθετεί διαφορετικές εκδοχές της καθιστής όπως πλάγιο κάθισμα, μακρύ κάθισμα, πάνω στις φτέρνες ή ‘’W’’
- Σκαρφαλώνει σε έπιπλα και σκάλες
- Ορθοστατεί όταν στηρίζεται με το ένα χέρι στα έπιπλα ενώ παίζει με το άλλο χέρι
- Όταν κρατιέται από έπιπλα εμφανίζει και τα πρώτα του πλάγια βήματα
- Το μωρό έρχεται για παιχνίδι και σε γονυπετή θέση και από εκεί τραβιέται προς την όρθια θέση
Επικοινωνούμε με τον παιδίατρο ή τον αναπτυξιολόγο όταν:
- Δεν στηρίζεται στα πόδια του στην όρθια θέση
- Δεν κάθεται ανεξάρτητος
- Χρησιμοποιεί τη μια πλευρά για να μετακινηθεί
- Χρησιμοποιεί συνεχώς το ένα χέρι
Αν το βρέφος είναι πρόωρο τότε πρέπει να το αξιολογήσουμε σύμφωνα με την διορθωμένη του ηλικία
10 - 12 μηνών
- Είναι ανεξάρτητο μέσα στην καθιστή θέση μπορεί εκει να παίξει, να φάει και να εξερευνήσει
- Το μπουσούλημα είναι ο βασικός τρόπος μετακίνησης άκομα και αν το παιδί περπατάει
- Του αρέσει να σκαρφαλώνει για να ανκαλύψει το περιβάλλον του
- Παίζει από βαθύ κάθισμα
- Από χαμηλά και στηριζόμενο στο ένα γόνατο τραβίεται και έρχεται ψηλά
- Δοκιμάζει να ισορροπίσει μόνο του στην όρθια θέση
- Αρχίζει να κάνει τα πρώτα του βήματα
Επικοινωνούμε με τον παιδίατρο ή τον αναπτυξιολόγο όταν:
- Χρησιμοποιεί μόνο τα χέρια του για να έρθει στην όρθια θέση
- Δεν υπάρχει έλεγχος του κεφαλιού στην όρθια θέση
- Χρειάζεται να χρησιμοποιήσει τα χέρια για να διατηρήσει την όρθια θέση
Αν το βρέφος είναι πρόωρο τότε πρέπει να το αξιολογήσουμε σύμφωνα με την διορθωμένη του ηλικία
Σημειώσεις
Το κάθε παιδί εχει τον δικό του ρυθμό ανάπτυξης.
Παρόλα αυτά υπάρχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, τα οποία προκύπτουν από την επίδραση της βαρύτητας στο σώμα αλλά και ως αποτέλεσμα της ωρίμανσης του εγκεφάλου και της εξέλιξης του παιδιού μέσα στον χρονο και στο χώρο
Έχει παρατηρηθεί ότι σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα η πλειοψηφία των βρεφών επιτυγχάνει αυτές τις κατακτήσεις- ορόσημα
Μπορούν να παρατηρηθούν διαφορές ανάμεσα στα παιδιά αλλά και διακυμάνσεις αρά υπάρχει μια χρονική ελαστικότητα.
Διορθωμένη ηλικία
Όταν ένα βρέφος έχει γεννηθεί πρόωρα, δηλαδή πριν τις 37 εβδομάδες κύησης, έχει δυο ηλικίες! Μια την χρονολογική του, που είναι η ηλικία που υπολογίζεται από την ημέρα που γεννήθηκε και ακόμα μια που την ονομάζουμε ‘’διορθωμένη’’.
Για να υπολογίσουμε την διορθωμένη ηλικία ενός πρόωρου βρέφους αφαιρούμε τις εβδομάδες της προωρότητας (μια πληρης κύηση θεωρείται στις 40 εβδομάδες) από τη χρονολογική ηλικία.
Άρα για παράδειγμα αν ένα βρέφος γεννήθηκε στις 28 εβδομάδες κύησης (40 εβδομάδες- 28 εβδομάδες= 12 εβδομάδες) και σήμερα έχει χρονολογική ηλικία 6 μηνών δηλαδή 24 εβδομάδων υπολογίζουμε ως εξής:
(Χρονολογική ηλικία σε εβδομάδες ) – (εβδομάδες προωρότητας) = διορθωμένη ηλικία
24- 12=12 εβδομάδων άρα η διορθωμένη ηλικία του παιδιού είναι 3 μηνών διορθωμένη ηλικία
Είναι σημαντικό να αξιολογούμε το βρέφος σύμφωνα με την διορθωμένη του ηλικία για να έχουμε μια πιο ακριβή εικόνα για τις ικανότητες του. Όταν ένα παιδί γεννιέται πρόωρα δεν έχει προλάβει να ωριμάσει ο εγκέφαλος και το νευρολογικό του σύστημα στον ίδιο βαθμό με τα παιδία της ηλικίας του.
Συνηθίζουμε να ‘’διορθωνουμε’’ την ηλικία μέχρι τα δύο έτη, γιατί μέχρι αυτή την ηλικία θα έχουν προλάβει τα πρόωρα να φτάσουν αναπτυξιακά τα παιδία που γεννήθηκαν τελειόμηνα.
